Tế Thành hoàng
Khái Hưng
Người ta
đồn ông thành hoàng làng Tiền thiêng lắm.
Mỗi lần rước ngài là một lần vất
vả khổ sở cho dân ngài: nào ngài bay, nào ngài lùi, nào ngài
quay, có khi ngài lại đứng ỳ ra nữa. Các quan viên tha hồ xuưt xoa van lạy, khấn
khứa ngài đủ các câu, ngài vẫn làm ngơ như
không nghe thấy ǵ hết. Những lúc
ấy nếu không đốt một tràng pháo thật dài
để mừng ngài, th́ khó ḷng ngài chịu đi cho.
Thế mà năm nào ra giêng vào đám,
vẫn hai lượt dân làng Tiền phải rước ngài,
một lượt từ miếu ra đ́nh để ngài
chứng kiến việc hội họp ăn uống, và
một lượt từ đ́nh trở về miếu để
ngài an nghỉ. Khó khăn nhất, mệt
nhọc nhất cho bọn khiêng kiệu là quăng
đường qua đ́nh Tràng. Ngài nô
giỡn, ngài chạy cuồng, ngài nhảy cẫng như
vui thích khoái trá về một điều ǵ. Người ta nói v́ đức thánh đ́nh Tràng là một
vị nữ thần mà ngài nghịch ngợm thích trêu
ghẹo chơi.
Dân làng Tiền cũng không
ai phàn nàn về cái thiêng của ngài. Trái
lại, người ta c̣n lấy làm hănh diện
được thờ một vị thần mà khắp vùng
đều kinh sợ. Không phải
sợ bóng sợ vía, nhưng sợ những sự tác oai
hiển hiện trước mắt. Một
lần, một đứa trẻ chăn trâu trèo lên cây
muỗm trước miếu, đă bị ngài quật ngă
chết tươi. Lại một lần một con
bé bế em đi xem rước giơ tay
chỉ trỏ kiệu ngài, bị ngài hành cho một
trận ốm thập tử nhất sinh.
Người ta đua
nhau thuật những phép thiêng của ngài. Câu
chuyện mà người ta hay kể nhất, kể với
một giọng rụt rè, kinh hăi, là câu chuyện ông tiên
chỉ đương đứng đại bái tế
ngài, bị ngài phạt ngă gục xuống bất tỉnh.
Người th́ bảo v́ ông tiên chỉ vô ư hôm trước
đă ăn mấy miếng thịt
"cầy". Người th́ bảo
đồ lễ sắm không được tinh khiết.
Có người lại quả quyết
rằng v́ ông tiên chỉ đă đem rượu ty lên dâng
ngài, nên ngài hành phạt cho tỉnh ngộ để từ rầy
phải dùng rượu ngang vào việc cúng tế.
Nhưng đó toàn là những
lời phỏng đoán. Và đều
không đúng sự thực. V́ sự
thực tôi đă được chính ông tiên chỉ
đại bái thuật cho nghe, trong một tiệc
rượu. Cố nhiên ông ta say khướt. Không say
dễ ai đă dám bất kính đối với một ông
thần, một ông thần linh nữa. V́
đây chính là một câu chuyện bất kính. Với
lại cũng tại mấy chị đầu quê: các
chị ấy có duyên quá! Và bông đùa và nhí
nhảnh nói tục luôn miệng khiến ông tiên chỉ
cũng vui câu chuyện, không kịp nghĩ ngợi suy tính
kỹ càng. Trong một bàn tiệc có gái,
th́ điều ǵ mà người ta không kể, quư hồ
gợi được tiếng cười của cử
tọa, nhất là của gái.
Hôm ấy đă khuya, có
lẽ quá nửa đêm. Chúng tôi đánh
tổ tôm ở nhà ông chánh Bá làng Cầm. Trong số năm
chân có ông tiên chỉ làng Tiền.
Bỗng chủ nhân cao
hứng cho gọi "nhà tṛ".
Gặp mùa các đ́nh vào
đám, làng Cầm có tới ngót chục cô đầu quê.
Và lúc ấy hát hầu thánh đă xong, các cô
rỗi, t́m hẳn thế nào cũng đến ngay.
Quả nhiên chỉ mười
lăm phút sau, đă dẫn đến hai cô, y phục
nửa tỉnh nửa quê, cái áo lụa trắng kiểu
mới che gần kín cái quần lĩnh thâm. Một cô
lại có cả mái tóc vấn trần làm nổi hẳn cái
mặt tuy hơi khô nhưng rất cân đối dễ
thương. Đứng bên hai cô, anh kép, mắt ngái
ngủ, hai tay ôm đàn, mồm há hoác ngáp
lấy ngáp để.
Chủ nhân nhờ
người cầm bài để xuống nhà giục
đồ nhắm và cháo gà. Nhưng một ông khách có
nhă ư xin tan cuộc tổ tôm, tiền góp c̣n bao nhiêu sẽ
chi tất cả cho cô đầu. Tôi nh́n đống hào trong
khay và đếm nhẩm: có lẽ tới được
ngoài ba đồng. Đối với cô đầu
quê, chi như thế cũng đă hậu.
Tiếng trống, tiếng đàn chen tiếng phách. Hết bắc phản sang
thét nhạc, hát nói. Rồi mâm rượu bưng lên.
Đến tỳ bà th́ ai
nấy đă chuếnh choáng men, tiếng nói che lấp
tiếng ca. Một người chừng cấp hát cô
đầu tỉnh, ép chị Tửu hăm nhà báo một câu.
Chuyện bắt đầu nồng
nàn, và sỗ sàng, và tục tĩu. Quan viên nói tục, cô đầu nói tục. Họ quanh quẩn, vui thú trong những ư
tưởng dâm đăng. Hết chuyện
người, họ nói đến chuyện thần, chuyện
dâm thần.
Tôi chợt nhớ
tới ông thần thiêng làng Tiền. Và tôi hỏi ông
tiên chỉ:
- Nghe nói đức thánh xă nhà thiêng
lắm, phải không?
Gặp lúc tỉnh, chào
ông chỉ - tiếng gọi tắt chức tiên chỉ -
đă trồ trề ca tụng "đức thánh".
Nhưng hiện ông ta say, say túy lúy càn khôn, nên chẳng
kịp giữ ǵn nữa, buột miệng đáp liền:
- Vâng, ngài thiêng lắm. Nhưng
bảo ngài thiêng mà quật tôi ngă giữa lúc tôi đứng
đại bái th́ ...
Ông chỉ chưa nói dứt câu đă
cười thét lên, vừa cười vừa đập tay đôm đốp xuống đùi chị
Tửu ngồi kề bên. Tửu nhích lùi ra nói:
- Dễ thường thánh ốp vào
ông hay sao mà ông hành em thế?
Ông chỉ cười càng to:
- ừ, thần
nhập vào ta rồi đấy.
Tôi ṭ ṃ nh́n ông ta và
thấy ông ta đổi khác hẳn. Mọi khi ông ta
hiền lành, lù đù nữa, thế mà lúc này mắt ông ta
long lanh sáng, miệng ông ta cười rất có duyên. Ông ta bứt cái khăn xếp vứt ra
giường – v́ chúng tôi phải uống rượu ở
sàn gác, - để lộ cái trán cao và bóng, cái trán có vẻ
thông minh lắm.
Và tôi đoán chừng có nhiều
điều hay hay trong câu chuyện tế thần. Cố
giữ nghiêm trang, tôi hỏi:
- Vậy ra không phải thánh ngài
phạt ông?
Ông chỉ vẫn cười:
- Khô ... ông!
Tửu láu lỉnh tiếp luôn:
- Lại c̣n không. Hôm
ấy em cũng có đấy, em trông thấy cả, em c̣n
lạ ǵ. Đây này...
Ông chỉ căi:
- Không phải... thực ra...
Nhưng một người gạt
phắt:
- Th́ hăy để chị Tửu nói
đă nào. Chị trông thấy những ǵ,
chị Tửu?
Tửu kể:
- Lúc ấy dẫn rượu. Em với chị Miện bắt bài. Em thấy ông chỉ đứng đại bái bỗng
khom khom cong người lại, rồi đến lúc
xướng "tựa vị" th́ ông chỉ ngă vật
ra bất tỉnh nhân sự. Thế mà c̣n
bảo không phải ngài phạt.
Mọi người cười om. Ông chỉ ung dung đáp:
- Thế mà không phải ngài phạt,
mới chết chứ. V́ tại sao ngài
lại phạt tôi? ừ, tôi hăy
hỏi chị, tại sao ngài lại phạt tôi? Hay trước
khi vào tế tôi có nghịch ngợm chị nên... uế
tạp...
Tửu cũng chẳng vừa, nhí
nhảnh:
- Chính thế!
Tiếng cười
càng vui. Tôi nóng nẩy muốn biết ngay câu
chuyện, liền chêm:
- Nếu không phải đức thánh
phạt, th́ xin ông cho biết sự thực.
- Vâng, và tôi xin kể có đầu có
đuôi cho câu chuyện thêm.. hứng thú...
Nói chuyện có
đầu có đuôi vẫn là một đức tính
của các ông kỳ lư. Tôi biết có ông kể
đến đoạn hay c̣n ngừng lại, thong thả châm
đóm hút thuốc để người nghe phải
đợi một lúc lâu. Và tôi hấp tấp hỏi đón
trước để chóng được biết kết
cục:
- Chừng ông ngộ cảm ngất
đi chứ ǵ?
- Không, nếu ngộ cảm ngất
đi đă chẳng có chuyện. Đằng này không
ngộ cảm ngộ kiếc ǵ cả cơ chứ!
Rồi ông chỉ kể luôn:
- Năm ấy tôi đại bái. Tôi c̣n nhớ ông hương Bích với ông khán
Nhuệ đứng bồi tế.
Tôi sốt ruột nghĩ thầm:
"Không biết những ông bồi tế ấy có liên can
ǵ đến câu chuyện "thánh phạt", mà phải
dềnh dàng liệt tên. Không khéo ông ta sẽ
lôi ra một tràng quan viên cho mà xem". Quả
nhiên, ông chỉ kê khai đủ cả, nào ông đọc
chúc, các ông thông xướng, các ông chước tửu.
Rồi tiếp:
- Tới tuần rượu thứ
hai, tôi thấy... thế nào ấy ở ngang thắt
lưng, như tự nhiên bụng thóp lại, dẹp
lại, làm cho cạp quần rộng ra không sát liền
với da bụng nữa. Tôi kinh hoảng đứng im,
không nhúc nhích, v́ tôi mang máng sợ...
Ông chỉ dừng
lại để cười. Tửu ṭ ṃ hỏi:
- Ông mang máng sợ cái ǵ?
- Sợ tụt nút buộc cạp
quần.
Tiếng cười lại ầm
ĩ, và ai nấy nhao nhao lên hỏi:
- Thế có tụt thật không?
- Lại chả thật!
Rồi chờ cho im lặng trở
lại, ông ta kể tiếp:
- Tôi vẫn hy vọng rằng tôi
tưởng nhầm. Nhưng mắt tôi
cũng rời cái hốt để nh́n qua xuống hia.
Th́ ... chết chửa! Hai ống quần
đă lùng thùng cộn lại ở phía dưới. Tôi
lo lắng, sợ hăi, run lên, và giời tuy rét mà mồ hôi tôi
toát ra ướt cả áo lót. Tôi nghĩ
ngợi t́m mưu kế. Chẳng nhẽ cho hai tay vào trong áo xốc quần lên để
buộc lại cạp! Làm như thế c̣n ǵ
là thể thống? Mà nếu bị làng
bắt lỗi th́ c̣n ǵ là thể diện ông tiên chỉ
đại bái. Tôi càng luống cuống khi thấy ông Nghệ,
ông Khôi dẫn rượu vào hậu cung đă trở ra, và
ông Thuận sắp xướng: "tựa vị"
để ḿnh đi ṿng mép chiếu về đứng
chỗ cũ. Làm thế nào bây giờ? Ḿnh chỉ biết hai đùi, hai gối khép
chặt lại nhau cho cái quần khỏi tụt hẳn.
Nhưng lúc đi th́ c̣n khép làm sao?
Chẳng nhẽ nhẩy hai chân mà đi...
Cử tọa lắng tai
chú ư nghe, đến đây như không giữ
được nữa, ai nấy vỗ tay, vỗ đùi
cười ngất. Nhưng ông chỉ vẫn thản nhiên
kể tiếp:
- Đầu tôi nóng bừng.
Mồ hôi trán chảy từng giọt
xuống chiếu. Vài giây nữa, chỉ
vài giây nữa nếu không quả quyết, nếu không nghĩ
ra mưu ǵ th́ thực... mất hết danh giá. Hai tay tôi mấy lần định tḥ vào trong
bọc, rồi lại ngập ngừng thôi, như có
người giữ gh́ lại không cho làm cái việc bất
kính...
Tiếng cười
lại nối. Một người nói:
- Ngài giữ tay ông
đấy.
- Thế về sau ông làm thế nào? Đành buộc lại cạp quần chứ?
- Khô... ông. Nếu buộc lại th́
đă không có chuyện... Lúc bấy giờ óc
tôi rối loạn. Như có trăm ngh́n tiếng xui
giục bên tai... Bỗng tôi mê man
tưởng thoáng nghe thấy câu th́ thầm: "giả
tảng ngất đi!" Thế là tôi ngồi ngay
xuống rồi ngă vật ra, mồm ú ớ kêu... tôi
cũng chả nhớ là đă kêu những ǵ...
Cái gác hẹp của ông chánh Bá vang lên
những tiếng cười thét và những tiếng giậm
chân vỗ tay.